Paylı Mülkiyet Nedir?Paylı mülkiyet birden fazla kişinin aynı eşya üzerinde fiilen taksim edilmemiş paylara sahip olmalarıdır. Kanundan, hukuki işlemden veya yetkili bir makamın kararından doğabilir. Örneğin iki arkadaşın birlikte bir konut alması, mirasın açılması sonrası oluşan paylı mülkiyet veya imar kanunundan doğan paylı mülkiyet vs.Paylı mülkiyette maliklerden her birinin payı belli olmasına rağmen bunlar fiilen bölünmemiştir. Aksine bir hüküm yoksa paylaş eşit sayılır.
Paylı Mülkiyette Yönetim İşleri;Zorunlu ve ivedi yönetim işlerini her paydaş tek başına yapabilirler. Bu durumlara tarımsal işler ve küçük onarımlar örnek verilebilir. Fakat olağan işler bakımından paydaşlar çoğunlukla alacakları kararla değişikliğe gidebilirler. Önemli yönetim işlerin değiştirilmesi ise pay ve paydaş çoğunluğu ile kararlaştırılabilir. Örneğin işletme usulünün veya tarım türünün değiştirilmesi gibi. Son olarak olağanüstü yönetim işleri denilen paylı malın özgülendiği amacın tamamen değiştirilmesi gibi değişiklikler ancak oybirliği ile kabule bağlıdır.
Paylı Mülkiyetin Sona Ermesi;Paylı mülkiyetin sona ermesi ise iki bakımdan gerçekleşebilir; bir veya birkaç paydaş bakımından sona ermesi ve bütün paydaşlar bakımından sona ermesi. Bir veya birkaç paydaş bakımından sona erme mahkeme kararı ile çıkarılmak ile mümkündür. Kendi tutum ve davranışlarıyla veya malın kullanılması bıraktığı ya da fiillerinden sorumlu olduğu kişilerin tutum ve davranışlarıyla diğer paydaşların tamamına veya bir kısmına karşı olan yükümlülüklerini ağır biçimde çiğneyen paydaş, bu yüzden onlar için paylı mülkiyet ilişkisinin devamını çekilmez hale getirmişse, mahkeme kararıyla paydaşlıktan çıkarılabilir. Davanın açılması aksi kararlaştırılmış olmadıkça pay ve paydaş çokluğuyla karar verilmesine bağlıdır. Bütün paydaşlar bakımından paylı mülkiyetin sona ermesi ise kural olarak her paydaş tarafından istenebilir.
Paylaşma Engelleri;Ancak paylaşma engelleri de vardır. Bu durumlar mevcut ise paylı mülkiyetin sona erdirilmesi mümkün değildir. Bunlar; paylı mülkiyetin devamına ilişkin bir anlaşma var ise (en çok on sene sınırlanabilir), paylı mal sürekli bir amaca özgülenmişse, uygun olmayan zamanda (örneğin malın değeri normal zamanına göre oldukça düşük bir değerde ise) paylaşma talep edilemez. Son olarak kat mülkiyetine tabi ana taşınmaz üzerindeki paylı mülkiyet hakkında paylaşma talep edilemez.
Paylı Mülkiyette Paylaşma Biçimi; Paylaşma, ilk olarak malın aynen bölünmesi veya pazarlık ya da artırmayla satılarak bedelin bölüşülmesi biçiminde rızai paylaşma şeklinde gerçekleşebilir. İkinci olarak paydaşların birinin istemi üzerine açılacak davada (izaleyi şüyu davası) mal aynen bölünerek ya da bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi halinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanması yoluyla bölünerek paylaştırılabilir.
İzaleyi Şüyu veya Ortaklığın Giderilmesi Davası; paylı veya elbirliği mülkiyetindeki taşınır veya taşınmaz mallarda ortaklar arasındaki paydaşlığa son veren ve kişisel mülkiyete geçiren dava türüdür ve tüm paydaşlar için aynı sonucu oluşturur.
Ortaklığın giderilmesi davası, taşınır veya taşınmaz mallara ortak olan bütün paydaşlara karşı açılır. Herhangi bir paydaş ortaklığın bitirilmesini talep edebilir. Diğer bir ifadeyle paydaşlardan biri diğer tüm paydaşlar aleyhine izaleyi şüyu – ortaklığın giderilmesi davası açarak dava yoluyla ortaklığın giderilmesini isteyebilir.
Tüm paydaşların davada yer alması zorunludur. Paydaşlardan birinin ölümü halinde tüm mirasçıların davaya dâhil edilmesi gereklidir. Tüm ortaklar davaya dâhil edilmeden dava sonuçlanamaz.
Ortaklığın giderilmesi davasında yetkili mahkeme taşınmaz malın bulunduğu yer mahkemesidir. Görevli mahkeme ise Sulh Hukuk Mahkemesi’dir. Örneğin, taşınmaz mal Şişli’de bulunuyorsa ortaklığın giderilmesi davasında yetkili ve görevli mahkeme Çağlayan Sulh Hukuk Mahkemeleridir.
Ortaklığın giderilmesi davası matbu harca tabi bir davadır. Dava başlangıcında masrafları davayı açan paydaş ödese de dava sonunda masraflar payları oranında bütün paydaşlara yükletilir. Dava sonucunda kazanan veya kaybeden yoktur, davacı ve davalılar, davadan aynı şekilde etkilenir.
